سواحل
اورتاکِنت (Ortakent)، یالیکاواک (Yalikavak)، گاماسلوک (Gumusluk) و باگلا (Bagla) از بهترین سواحل شهر بدروم به شمار میروند.
از نزدیکترین سواحل بدروم میتوان به ساحل گومبت (Gumbet) و ساحل بارداکسی (Bardakci) اشاره کرد که هر یک به ترتیب 10 دقیقه و 5 دقیقه از مرکز شهر فاصله دارند. دسترسی به این سواحل بوسیله اتوبوس و یا مینیبوس به راحتی امکانپذیر خواهد بود؛ فقط کافیست 10 دقیقه پیادهروی کنید تا به ایستگاه اتوبوس این سواحل برسید.
تفریحات شبانه بدروم
شبهای بدروم، با کافهها و رستورانهایی که در تمام طول شب باز هستند، تجربه بسیار خاص و منحصربفردی برای گردشگران خواهد بود. حتی خود ترکها نیز بعد از استانبول، بدروم را از لحاظ تفریحات شبانه در رتبه دوم در نظر میگیرند. در مقایسه با سایر شهرهای ترکیه، کافههای بیشتری در شهر بدروم وجود دارد که با هر نوع سلیقهای تناسب دارند. از این میان، کافههای کنار دریا با چشمانداز شگفتانگیزی از قلعه نورانی، بهترینها هستند.
خیابان کافه، خیابانی به طول یک مایل در کنار دریاست که تمام کافهها و رستورانهای این منطقه در سمت راست این خیابان و رو به دریا با چشماندازی شگفتانگیز از قلعه چراغانی شده، قرار گرفتهاند.
در کافه وِلی (VELI)، که احتمالاً قدیمیترین کافه این شهر محسوب میشود، اغلب موسیقی زنده برگزار میشود. در کافه فاسیل راسیت (FASIL CAFE RASIT) هم که در طبقه بالای یک ساختمان قرار دارد، اغلب موسیقی اصیل ترکیهای پخش میشود. معمولاً برنامههای شبانه این منطقه از ساعت 11 شب به بعد آغاز میشود. این منطقه و شبهای زیبای آن به تبلیغ نیاز ندارد و تقریباً در میان همگان به خوبی شهرت دارد. پیشنهاد ما این است که بدون بازدید از این مکان فوقالعاده، شهر بدروم را ترک نکنید.
قلعه بدروم
قلعه سنت پیتر بدروم، یکی از مکانهای دیدنی این منطقه است که بدون شک باید از آن دیدن کرد. بسیاری از بازدیدکنندگان از تماشای تلفیق جذابی از دنیای مدرنیته و دنیای باستانی که در پس آن دیوارهای سنگی باشکوه قرار گرفته است، شگفت زده میشوند.
معماری قلعه معروف بدروم، نمونه در خور توجهی از معماری دوران قرون وسطی است، و فرقی نمیکند چه از ساحل و چه از روی دریا این قلعه را تماشا کنید، در هر صورت منظره شگفتانگیزی از این قلعه را شاهد خواهید بود. کار ساخت و ساز این قلعه سالها به طول انجامید و پایه اصلی آن به گونهای طراحی شد که یک فضای 30 هزار فوت مربعی به آن اختصاص داده شد. در آن زمان، این قلعه یک نماد به یاد ماندنی از وحدت اروپای مسیحی در برابر قدرت رو به فزونی امپراطوری عثمانی محسوب میشد.
در حال حاضر این قلعه در وضعیت بسیار عالی قرار دارد و یکی از بهترین موزههای جهان (با نمایشگاههایی در خصوص باستانشناسی زیر دریا) در این محل واقع شده است. عمدتاً سنگهایی که در ساخت و ساز مورد استفاده قرار میگرفت از محل مقبره شاه هالیکارناسوس (Mausoleum of Halicarnassus) گردآوری شده است. ساختمان باشکوه این آرامگاه قرنها سالم باقی مانده بود تا زمانی که طی زلزلهای که در دوران قرون وسطی رخ داد، به یکباره تمام آن ویران شد.
شوالیهها از این ویرانه به عنوان یک معدن سنگ استفاده کردند. در سال 1522، در حین بازسازی این قلعه، آنها حتی اتاقکی که شاه در آن خاکسپاری شده بود را نیز کشف کردند و گنجهای آن به سرعت به غارت برده شد. در قرن پانزدهم بعد از میلاد مسیح، شوالیههای سنت جان (که مقر فرماندهی آنها در جزیره رودس بود) به این منطقه هجوم آوردند و شروع به ساخت قلعهای کردند که امروزه شاهد آن هستیم.
موزه باستانشناسی زیر دریایی بدروم، صرفاً مجموعهای از آثار تاریخی بیجان و غبارآلود نیست، بلکه یک تجربه جدید، خلاقانه، و هیجانانگیز خواهد بود. در این موزه، بناهای تاریخی، زیورآلات، و مهر و مومهای متعلق به عصر برنز، دورههای هلنی، باستانی و کلاسیک در معرض نمایش قرار داده شده است؛ بنابراین بازدید از این موزه به عبارتی یک سفر شگفتانگیز به زمانهای گذشته خواهد بود، بازدید از نمایشگاههایی که شما را به دنیای دریانوردان باستانی خواهد برد که به دریانوردی در سواحل آناتولی میرفتند و یا سفر به دوران شوالیههای قرون وسطی که این قلعه را از سنگهایی ساختند که زمانی بخشی از آرامگاه هالیکارناسوس محسوب میشد.
سفر دریایی (Blue Voyage)
شبه جزیره بدروم به خاطر برخورداری از آبهای فیروزهای رنگ و خلیجهای زیبا، به یک مقصد گردشگری منحصربفرد تبدیل شده است؛ به همین دلیل تجربه سفر با قایق و یا سفر دریایی، از اصلیترین دلایل حضور در بدروم محسوب میشود.
اگر به شنا کردن در آب دریا علاقه دارید، بدروم مقصد بسیار مناسبی برای شما خواهد بود. هر روز صبح، در امتداد خط ساحلی، قایقهای بسیار زیادی را مشاهده خواهید کرد که آماده حرکت هستند. اگر به دنبال یک سفر دریایی بیش از یک روزه هستید، میتوانید از بلو وویِج (blue voyage: سفرهای دریایی) استفاده کنید. این سفرهای دریایی یکی از آرامشبخشترین تعطیلات روی کره زمین به حساب میآیند.
سفرهای دریایی، فرصت خوبی برای کشف زیباییهای آن بخش از سواحل دریای اژه و دریای مدیترانه است که از بدروم تا مقاصد جنوبی کشیده شده است. کشتیهای خصوصی (Gullets / Yachts)، دارای کابینهایی است که هر یک از حمام و دوش آب گرم مجزایی برخوردارند، همچنین این کشتیها به قایقهای پارویی کامل و تجهیزات اضافی مخصوص ورزشهای آبی نیز مجهز هستند.
سهشنبه بازار
در هر موقعی از سال، بازارها با رنگهای روشن و جذاب محصولات و رایحههای خوشبویی که دارند، یکی از مهمترین جاذبهها و سرگرمیهای مردم بومی و همچنین گردشگران محسوب میشوند. سهشنبه بازار بدروم به منسوجاتی شهرت دارد که از پارچههای محلی متعلق به سراسر این منطقه تهیه شده و در این بازار به فروش گذاشته میشود.
صرف غذا در بدروم
پیشنهاد ما آن است که حتماً از روستای ساحلی گاماسلوک (Gumusluk) دیدن کرده و از غذاهای دریایی فوقالعاده رستورانهای آن لذت ببرید.
این روستا در فاصله 45 دقیقهای (با خودرو) از فرودگاه بینالمللی بدروم و در فاصله 10 دقیقهای از مرکز شهر یالیکاواک (Yalikavak) قرار دارد. در واقع بدروم در نظر علاقمندان غذاهای دریایی دست کمی از یک بهشت ندارد؛ ماهیگیران بومی هر روز ماهیهایی را که تازه صید کرده اند در اختیار رستورانها قرار میدهند. نه تنها روستای گاماسلوک، بلکه شهر ساحلی تورکبوکو (Turkbuku)، اورتاکنت (Ortakent)، روستای توربا (Torba) و شهر یالیکاواک نیز به رستورانهای غذاهای دریایی فوقالعاده خود شهرت دارند.
بازهم تأکید ما آن است که بدون چشیدن غذاهای دریایی و سالاد سبز همراه با روغن زیتون در یکی از رستورانهای بدروم، این شهر را ترک نکنید.
غواصی در بدروم
شهر ساحلی بودروم که در مجاورت دریای اژه واقع شده است، به لطف بهرهمندی از دریایی با آبهای آرام، گرم و بدون جزر و مد و برخورداری از جریانهای آبی قوی، به یکی از مقاصد گردشگری مورد علاقه غواصان تبدیل شده است. بدون شک، غواصان حرفهای و باتجربه با مشاهده تنوع امکانات غواصی موجود در این منطقه بسیار خرسند خواهند شد. جزیرههای آتشفشانی و ناهمواری که در مسافتهای دور از ساحل واقع شدهاند، از مکانهای بسیار متنوعی از جمله غارها، چشمههای آبگرم، صخرهها و سرازیریهای تند برخوردارند.
برای آن دسته از افرادی نیز که برای اولین بار قصد دارند غواصی کنند، تعداد زیادی خلیج ایمن در منطقه بدروم در نظر گرفته شده است که شرایط بسیار خوبی را برای تجربه یک غواصی لذتبخش فراهم میکند. منطقه بدروم، در هر فصلی از سال مکان فوقالعادهای برای غواصی خواهد بود چرا که میانگین دمای آب دریا در این منطقه در فصل تابستان از 25 درجه سلسیوس فراتر نخواهد رفت و در فصل زمستان نیز، آب دریا از 15 درجه سلسیوس سردتر نمیشود. علاوه بر این، در بدروم برای افرادی که به ابزارآلات دستساز و آثار باستانشناسی متعلق به تمدنهای باستانی علاقمند هستند، فرصتهای بسیار خوبی وجود دارد.
جیپ سافاری (Jeep Safari)
سفر با جیپ سافاری یکی از روشهایی است که در آن افراد میتوانند زیباییهای واقعی منطقه بدروم را شخصاً کشف کنند. برای حضور در یکی از این جیپسافاریها و تجربه سفرهای جذاب و هیجانانگیز در کوههای این منطقه میتوانید از تورهایی که آژانسهای مسافرتی در این خصوص فراهم کردهاند، استفاده کنید.
اگر تمایل دارید تا طی یک سفر تفریحی یک روزه به ارتفاعات کوهها دسترسی یافته و از یک زندگی روستایی دیدن کنید و در عین حال نیز بتوانید در آب شنا کنید، تورهای جیپ سافاری انتخاب بسیار مناسبی خواهد بود. این تورها که از ساعت 8 صبح آغاز میشوند، 10 ساعت به طول میانجامند. البته در خلال این سفر، افراد از ساختمان یک مسجد نیز دیدن خواهند کرد.
در طول این سفر هیجانانگیز، این خودروهای جیپ ازیک مسیر پر پیچ وخم، باریک و ناهموار که قابلیت عبور همزمان دو خودرو در آن وجود ندارد، عبور خواهند کرد. این جاده از میان جنگلهای انبوه کاجی عبور میکند که ارتفاع درختان آن تا 20 متر نیز خواهد رسید. در طول مسیر، زنان روستایی با لباسهای سنتی را مشاهده خواهید کرد که گلههایی از گوسفندان را به چرا میبرند.
سفر با قایق (Boat Trip)
اگر در حین سفر به بدروم، از فرصت کافی برای تجربه سفرهای دریایی چند روزه بلو وویِج (blue voyage) برخوردار نیستید، در عوض میتوانید در یکی از تورهای یک روزه سفر با قایق حضور پیدا کرده و از آن لذت ببرید. در بندر بدروم و یا در هر ساحل و یا بندر محلی این منطقه میتوانید از تورهای یک روزه سفر با قایق استفاده کنید. از هر یک از شهرهای شبه جزیره بدروم میتوانید مقدمات این سفر را فراهم کنید. شهر بدروم، محل ایدهآلی برای آغاز سفر اکتشافی به تمام بخشهای ساحلی دریای اژه محسوب میشود. این سفر یک روزه با قایق برای کشف مناطق بکر و دستنخورده جنوب غربی خط ساحلی ترکیه تقریباً لذتی همچون سفرهای دریایی بلو وویِج به همراه خواهد داشت.
افراد میتوانند به دو طریق این سفر تفریحی هیجانانگیز را تجربه کنند؛ یا در یکی از تورهای یک روزه برنامهریزی شده شرکت کنند و یا اینکه برای چند ساعت، یک روز و یا حتی مدت زمان طولانیتر قایقهایی را برای خود اجاره کرده و سفر شگفتانگیز خود را در دریا آغاز کنند. بسیاری از این تورهای سازماندهی شده با امکانات صرف نهار همراه هستند، اما در خلال سفر با این تورها نوشیدنیها و تنقلات اضافی به مسافران ارائه نمیشود. بسیاری از این شرکتهای مسافربری روند کاری یکسانی داشته و مسافران را به یک مقصد یکسان جابجا میکنند. روش دیگر نیز آن است که افراد کشتی تفریحی و خدمه آن را به صورت دربست کرایه کرده و در مسیر دریایی مورد علاقه خود به گشت و گذار بپردازند. سفرهای دریایی با قایق، همواره به طور منظم از ساعت 10 صبح آغاز شده و در ساعت 5 بعدازظهر پایان مییابد. معمولاً یک نهار ساده بر روی قایق برای مسافران ارائه میشود. غذای اصلی عمدتاً کوفته گوشت و یا ماهی خواهد بود که به همراه آن سالاد و یا ماکارونی و یا برنج سرو میشود.
اغلب قایقهایی که از بندر بودروم تور یک روزه خود را آغاز میکنند، یا به سمت خلیج گوکوا (Bay of Gokova) حرکت میکنند و یا در مسیری مخالف آن و در امتداد خط ساحلی بدروم سفر کرده و در بین مسیر از خلیجهای کوچکی عبور خواهند کرد.
همزمان با بالا آمدن خورشید، این قایقهای مسافربری به سمت جزیره سیاه (Karaada) هدایت میشوند تا مسافران آن بتوانند از آبگرمهایی که با فشار از درون یک غار در این جزیره بیرون میآیند، لذت برده و برای آنکه خنک شوند گل و لای نارنجی رنگ مخصوصی که در این منطقه یافت میشود را بر روی پوست بدن خود بمالند. سپس قایقها به سمت خلیج اورتاکِنت (Ortakent Bay) حرکت میکنند که یک خلیج کوچک شن و ماسهای است و چند رستوران در ساحل آن به چشم میخورد.
در پایان سفر، مسافران به سمت محلی موسوم به آکواریوم ماهیها برده میشوند که تنها با قایق میتوان به آنجا دسترسی یافت. این منطقه در واقع چندین خلیج کوچک است که در مقابل یک جزیره سرپناه قرار گرفته و منطقهای از آبهای بسیار شفاف با عمق 20 متر و زیبایی طبیعی شگفتانگیز را ایجاد کرده است.
تماشای مناظر طبیعی بکر و دستنخورده با زیباییهای شگفتانگیز و توقف در خلیجهای مختلف، فرصت بسیار خوبی را برای عکاسی فراهم میکند و نباید این فرصت را از دست داد.
توجه داشته باشید که در فصل پر رفت و آمد سال (یعنی در ماههای ژوئن، ژولای، و آگوست)، به دلیل صدای بلند موسیقی که در این قایقها پخش میشود، فضای آنها کمی شلوغ و پر سروصدا خواهد بود. همچنین به خاطر بسپارید که وسایلی همچون لوسیون ضدآفتاب، حوله و لباس شنا با خود به همراه داشته باشید؛ استفاده از لوسیون ضد آفتاب از آنجایی توصیه میشود که تابش خورشید در منطقه بدروم بسیار شدید خواهد بود.
غذاهای محلی بدروم
غذاهای محلی بودروم، همگی خوراکهای سالم و غیر چاقکنندهای هستند، مگر اینکه بخواهید در مصرف نانها، شیرینیها و یا دسرهای شیرین و خوشمزه ترکیه زیادهروی کنید. خوراکهای مدیترانهای و خوشطعم بدروم، غذاهای بسیار شناخته شدهای هستند. غذاهای گیاهی تهیه شده از گیاهان خودرویی همچون کاسنی، برگ تربچه و گیاه پنیرک؛ شیرینیهای محلی تهیه شده از پنیر (su boregi)، خوراک گُل کدو سبز شکم پر (kabak cicegi dolmasi)، بادمجان دودی مخلوط شده با ماست (kopoglu mezesi)، سالاد گیپسی (cingene salatasi)، سالاد برگ خرفه با ماست، مارمالاد پرتقال تند، خیارشور و غیره نمونهای از غذاها و شیرینیهای محلی این منطقه محسوب میشوند. غذاهایی که با روغن زیتون پخته و آماده میشوند، همگی به صورت سرد و به عنوان پیشغذایی اشتها آور سرو میشوند.
همچنین در رستورانهای کوچک بدروم، فست فودهای ترکیهای نیز غذای رایجی است. از فستفودهای ترکیهای میتوان به پنکیک ترکیهای (gozleme)، گوشت بره کبابی، ساندویچ مرغ و یا ساندویچ ورقههایی از گوشت گاو در یک چهارم و یا نیمی از یک قرص نان (doner ekmek)، پیتزای ترکی (pide)، لحم عجین (lahmacun) و غیره اشاره کرد. اگر میخواهید همچون مردم بومی ترکیه رفتار کنید، نوشیدن دوغ آیران در کنار غذا را فراموش نکنید. ترکها شدیداً تمایل دارند تا ماست را با آب سرد و نمک ترکیب کرده و نوشیدنی تازهای از آن تهیه کنند؛ آنها به این نوشیدنی آیران (ayran) میگویند که نوعی دوغ محسوب میشود. آیران نوشیدنی فوقالعادهای است که میتوان آن را به همراه غذاهای مذکور صرف کرد. تقریباً در هر گوشهای از بدروم به راحتی میتوان بوفه و یا رستوران کوچکی را پیدا کرد که فست فود ترکیهای در آن به فروش میرسد.
در بدروم مکانهای بیشماری برای صرف غذا در بیرون از منزل وجود دارد. علاوه بر رستورانهای کوچک، تعداد زیادی رستوران شیک و فانتزی نیز در این منطقه به چشم میخورد که در آن انواع بسیاری از غذاهای متعلق به کشورهای مختلف سرو میشود. صرف غذاها و نوشیدنیهای خوشمزهای که تا به حال نمونه آن را نچشیدهاید، تجربه فوقالعاده لذتبخشی برای شما خواهد بود. به غیر از ماهی، استیک و یا خوراک مرغ و سیبزمینی، به همراه سیر و سس ماست مخصوص نیز از دیگر غذاهای اصلی بدروم محسوب میشود.
در بدروم دسرهای بسیار مختلفی وجود دارد اما دو نمونه از این دسرها منحصراً به این منطقه تعلق دارند. یکی از این دسرها «سارایلی (sarayli)» نام دارد که چیزی شبیه به یک شیرینی رولی سبک است و دیگری «کاتمِر (katmer)» نامیده میشود که در واقع یک شیرینی پای تاخورده و چند لایه میباشد. داخل هر یک از این دو دسر را با مخلوط بادام و کنجد پُر میکنند. علاوه بر این مردم محلی بدروم به کیک سمولینا به همراه بستنی نیز علاقه خاصی دارند.
دونر کباب مخصوص بدروم
دونر کباب (Doner Kebab) یکی از محبوبترین غذاهای ترکیه محسوب میشود. در سراسر نقاط ترکیه، این غذای خوشمزه در دسترس شما قرار دارد، اما دونر کبابهای هر منطقه کمی با یکدیگر تفاوت دارند. دونر کبابهای مخصوص بدروم نیز با دستور متفاوتی پخته میشود. شباهت آن با سایر مناطق این است که این غذا اغلب برای وعده غذایی نهار، شام و حتی در ساعت 4 و یا 5 بعدازظهر به عنوان آخرین وعده غذایی قبل از خواب مصرف میشود.
تفاوت اصلی این دونر کبابها در نوع سبزیجاتی است که در هنگام پخت این غذا استفاده میشود. دونر کبابهایی که در بدروم تهیه میشود نه تنها از گوشت کبابی بره بلکه از سبزیجاتی همچون هویج، سیبزمینی، فلفل سبز و فلفل قرمز تشکیل میشوند و گاهی اوقات بسته به فصلی که این غذا در آن زمان پخته میشود از بادمجان و لوبیا نیز در پخت آن استفاده میشود.
تفاوت دیگر آن در نوع نانی است که در کنار این غذا سرو می شود. معمولاً به همراه دونر کبابها، از نان سفید، پیتا، و یا نان لواش استفاده میشود. اما با این حال تفاوتی نمیکند که از چه نوع نانی استفاده کنید؛ در حقیقت نان مصرفی از هر نوعی که باشد این غذا طعم فوقالعادهای خواهد داشت.
مکانهای دیدنی اطراف بدروم
در مناطق اطراف بدروم میراثهای تاریخی ارزشمندی وجود دارد. در فاصله چند ساعتی از شهر زیبای بدروم، مناظر دیدنی پر زرق و برق و مکانهای بسیار جذابی قرار دارند که میتوانید از آنها دیدن کنید. پس از طی مسیری چند کیلومتری میتوانید به تماشای زندگی سنتی آناتولیها در روستاهای کاریای (Caria) باستان بروید و یا از مکانهای تاریخی بسیاری که در آن حوالی قرار دارد، دیدن کنید.
در طول سالیان درازی که بدروم، پایتخت سرزمین کاریا (Caria) محسوب میشد، آن را «هالیکارناسوس» مینامیدند. هنگام بازدید از شهر میلاس (Milas)، حتماً از دروازه قدیمی « بالتالی کاپی (Baltali Kapi)» دیدن کنید. این دروازه نمادی از تمدن کاریایی است و دو ستون با برجستهکاری تزئینی در کنار آن قرار دارد. آرامگاه کوچکی در شهر میلاس وجود دارد که یکی از عجایب هفتگانه جهان باستان محسوب شده و با عنوان «بنای یادبود گاماسکیزِن (Gumuskesen)» شناخته میشود.
همچنین در نزدیکی شهر میلاس، شهر باستانی یوروموس (Euromos) و قلعه شروع/ قلعه بیگین (Begin Castle) قرار دارد. این معبد که در یوروموس قرار دارد، هنوز به خاطر ستونهای همچنان پابرجای خود از شکوه و جلال قابل توجهی برخوردار است. در نزدیکی میلاس، شهر تاریخی آسوس (Iassos) نیز قرار دارد، پس از بازدید از این شهر باستانی میتوانید برای صرف نهار به رستورانهای ساده اما پاکیزه و اصیل این شهر مراجعه کنید. در یکی از افسانههای مشهور، از شهر باستانی آسوس نام برده شده است؛ بدون شک هنوز هم بازدید از این شهر خالی از لطف نخواهد بود. اگر فرصت بازدید از این شهر باستانی را داشته باشید میتوانید از چشمانداز فوقالعاده تماشایی اطراف آن لذت ببرید. در شهر تاریخی «لابراندا (Labranda)» که مرکز الهامات و وحیگاه یونانیان محسوب میشد، آثاری از بنای تاریخی مقدس آندرون (Andron) وجود دارد که بدون شک شما را مجذوب خود خواهد کرد.
آب آشامیدنی منطقه بدروم از چشمه آبی که در شهر تاریخی لابراندا قرار دارد، تأمین میشود. پلکانهای آهکی «پاموککاله (Pamukkale)» نیز جاذبه گردشگری منحصر بفردی است که در نزدیکی شهر بدروم واقع شده است که در زبان انگلیسی به قلعه پنبهای (Cotton Castle) شهرت دارد. تمام این محیط پلکانی در اثر رسوب آب و آهک در طی چهارده هزار سال تشکیل شده است.
اگر در ماه اکتبر و یا نوامبر به شهر بدروم سفر میکنید، به خاطر داشته باشید که حتماً از شهر بارگیلیا (Bargilya) که از بدروم فاصله چندانی ندارد، دیدن کنید. در این فصل از سال، تمام ساکنان شهر بارگیلیا در حال برداشت محصول زیتون خود هستند. این شهر با تالاب زیبایی که دارد و رستورانهای غذاهای دریایی تحسینبرانگیزش، دنیای متفاوتی را پیش روی شما قرار میدهد. این تالاب که به دریاچه توزلا (Tuzla Lake) معروف است، مقصد فوقالعادهای برای دوستداران پرندگان محسوب میشود چرا که فلامینگوهای بسیاری در این تالاب زندگی میکنند. شهر بارگیلیا حقیقتاً تلفیقی از تاریخ، طبیعت، و آرامش است.
نظرات کاربران