اول تیرماه؛ جشن باستانی آب پاشونک

ایرانیان باستان دقت فراوانی به کیهان شناسی داشتند و این پدیده ها در زندگی , رسومات و باورهایشان تاثیر بسزایی داشت.بنابراین یکی از دقیق ترین تقویمها از آن ایرانیان بوده و هست. در زمان باستان, ایرانیان برای فهمیدن تاریخ دقیق از شاخص های اندازه گیری ایستفاده میکردند از جمله تقویم های آفتابی . یکی از دقیق ترین و بینظیرترین این تقویمها, چارتاقی نیاسر در غرب کاشان است که متعلق است به  اواخر دوران اشکانی و یا اوایل دوران ساسانی.

در آغاز تابستان، خورشید از بالاترین جایگاه طلوع خود در افق شمال شرقی برمی‌دمد و در بالاترین جایگاه غروبگاهی خود در افق شمال غربی فرو می‌رود. حرکت روزانه خورشید در آسمان نیز در این هنگام به بالاترین خط سیر خود باز می‌رسد که بیش از دیگر روزهای سال به قطب آسمانی نزدیک شده و در نتیجه بلندترین روز سال و کوتاه‌ترین شب سال را پدید می‌آورد. در این روز و در لحظه ظهر خورشیدی، زاویه میان خورشید و افق جنوبی بیشتر از هر روز دیگر است و آفتاب در این روز به کمال و اوج سالیانه خود دست می‌یابد

آب پاشونک ، گوجه عروس ، گل عروس و اول تابستان جشن‌هایی هستند که همزمان با اولین روز تیرماه در ایران باستان برگزار می‌شدند و به مرور زمان فراموش شده‌اند.

جشن آب پاشونک در نخستین روز سال گاه‌شماری و نخستین روز فصل تابستان (برابر با روز یکم تیرماه که خورشید به بالاترین جایگاه خود می‌رسد.) برگزار می‌شده است. این جشن هنوز هم در بسیاری از نواحی ایران همراه با گردهمایی و مراسم آب‌پاشی و آب ریزگان در صحرا برگزار می‌شود.در تحقیقی که بهروز بیگوند درباره جشن‌های فراموش شده ایران باستان انجام داده، آمده است: در فراهان و نواحی مرکزی ایران کماکان نام اول تُوِسّتونی (اول تابستانی) برای این جشن کهن رواج دارد.

مراسم گل و گوجه عروس-خراسان

در برخی نواحی خراسان و افغانستان این هنگام را «گوجه عروس یا «گُل عروس می‌نامند و به نوعروسان میوه‌های نو رسیده، آرد و نبات هدیه می‌دهند.این جشن همزمان با فرارسیدن به بار نشستن درختان و رسیدن نخستین میوههای درختی برگزار میشود. در این مراسم در روزی تعیین شده بین اهالی روستا، میوههای نوبرانه را همراه با سبزی، کاهو، آرد و روغن در سینی بزرگی چیده و به خانهی نو عروسان میبرند.